مختومقلی فراغی یکی از بزرگ‌ترین سرایندگان و سخنوران زبان ترکمن، بوده‌است. فراغی در سال ۱۱۵۳هجری قمری دیده به جهان گشود و زبان‌های فارسی و عربی را نزد پدر خود دولت‌ محمد آزادی آموخت. فراغی بعدها سفرهای زیادی به مناطق بخارا،خیوه،افغانستان و هندوستان نمود. دیوان سروده‌های زیبای او به فارسی و انگلیسی و چند زبان دیگر نیز برگردانده شده‌است.

پدرش نام وی را به دلیل پیمان برادری كه با شخصی به نام « سلیم مختوم » بسته بود «مختومقلی» به معنای «غلام مختوم» گذاشت.

برخی نویسنده گان سال تولد مختوم قلی را 1153 هجری قمری ذکر کرده اند و سال وفات او را 1210 آورده اند که گفته میشود: وی در زمان وفات 57 سال سن داشته است.

از آن پس هزاران نفر از علاقمندان ، مردم و مسئولان سالگرد تولد او را تجلیل نموده وازاین روزبزرگداشت به عمل میآروند.

درحال حاضرنیز گفته میشود: که مراحل آماده سازی به مناسبت برگزاری جشن 290 سالگی این متفکر بزرگ و شاعر کلاسیک ملت ترکمن و تمام مشرق زمین مختوم قلی فراغی آغاز گردیده است.

ریاست جمهوری کشورترکمنستان قربان قلی بردی محمدوف در سخنرانی خود سهم بزرگ مختوم قلی فراغی در گنجینه ارزش های معنوی بشریت را تائید کرده و همچنین گفته است که این واقعه مهم در سال 2014 در سطح بین المللی و بسیار وسیع جشن گرفته خواهد شد که شایسته میراث ارزشمند فرزند بزرگ ترکمن باشد.

روز جشنواره مختوم قلی فراغی در کشور های افغانستان،ایران،تاجیکستان وهندوستان نیز دارای ارزش بالایی می باشد. محل مقبره آن بزرگ مرد در ولایت گلستان کشورایران قرار دارد، که از قدیم الایام محل اسکان ترکمن ها می باشد.

گفته میشود: پس از آغاز اولین سال های استقلال ترکمنستان امکان زیارت سنتی هیئت های ترکمنستان در محل آق توکای ولایت گلستان ایران بوجود آمده است.

در مکان ها و نهاد های ادبی وفرهنگی کشورهای فارسی زبان هر سال روز آثار مختوم قلی فراغی برگزار می شود که این مورد به یک سنت دوستانه تبدیل شده است.

این جشنواره ها را بیشتر اقوام ترکمن مشترکآ با دیگرشعرا ونویسنده گان برگزار می کنند.

در افغانستان در مناطق ترکمن نشین میراث آثار مختوم قلی فراغی در طیف وسیعی ترویج شده است.

برخی ازنویسنده گان درکتابهایشان درباره او اینگونه مینویسند: “بدون هیچ گونه شک و شبهه ای مختوم قلی فراغی هم ردیف شاعران مشهوری مانند سعدی، حافظ، عمرخیام و نظامی می باشد”.

علاوه بر این، سازمان بین المللی فرهنگ ترک (ت.یو.ر.ک.س.او.ای.) نام هر سال را به افتخار فردی که سهم بسزایی در ادبیات جهان دارد، اعلام می نماید. بدین ترتیب گفته میشود که سال 2014 به نام سال مختوم قلی فراغی اعلام شده است که این امر اهمیت بین المللی آثار او را تاکید می کند.

به مناسبت سال 2014 که سال مختوم قلی فراغی اعلام شده است در موضع آثار هنری شهر آنکارا (ترکیه) چندین مراسم ویژه برگزار گردید.

دانشمندان و ادبیات شناسان در سخنرانی های خود در مورد صفحات ارزشمند آثار و زندگی این شعر سخنرانی کرده اند که قبلا گفته نشده بود.

همچنان رئیس جمهور کشورترکمنستان قربان قلی بردی محمدوف گفته است که : ” مختوم قلی فراغی در قلب ما زنده است. با مطالعه آثار او ما ابتدا خودمان را تربیت می کنیم و سپس گذشتگانمان را به یاد می آوریم.

با آثار شاعر، یا به عبارتی دیگر، با ایده های مختوم قلی فراغی ما به قرن 21 وارد می شویم. این ایده ها برای ملت های دیگر نیز بسیار جالب است.

آن ها ابتکار اصلی و پیشنهادهایی می باشند که از زبان رییس جمهور ترکمنستان قربان قلی بردی محمدوف در تریبون بلند سازمان ملل متحد گفته شده است.

مختوم قلی فراغی شاعر ترکمن ها در گذشته، در حال و در آینده خواهد بود. بدون توجه به این مورد که با تلاش رییس جمهور کشورترکمنستان قربان قلی بردی محمدوف، مراسم 290 سالگی تولد شاعر تمام ملت ها را برگزار می کند. به نظر آنها مختوم قلی فراغی همیشه زنده و جاودان خواهد بود و علاوه بر این آثار او با اندیشمندی عمیقش ملیت و واقعیت را تغذیه می کند.”

منبع: مجله دیار- چاپ ترکمنستان