غیر فعال بودن ۸۰ درصد بس‎‌های کمک شده به تصدی ملی بس افغانستان و غصب بیشترین جای‌‌دادهای مربوط به این تصدی به شرکت های خصوصی

خبرگزاری کهندژ در تفاهم با اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان در هرات و هم پیمان شدن با شماری از رسانه های داخلی کشور، جهت حمایت از ژورنالیزم تحقیقی از این برنامه پشتیبانی می نماید.

خبرگزاری کهندژ پس از این گزارش های تحقیقی رسانه های هم پیمان در این برنامه را با ذکر منبع و مالکیت امتیاز آن مربوط به رسانه و خبرنگاری که موضوع را تحقیق کرده است، از طریق خبرگزرای کهندژ بازپخش می نماید.

تمام امتیازات و مسوولیت گزارش های تحقیقی بازپخش از طریق خبرگزاری کهندژ مربوط به رسانه و خبرنگارانی که موضوع را تحقیقی کرده اند، میباشد و هدف از این اقدام حمایت و پشتیبانی از ژورنالیزم تحقیقی و رشد خبرنگاری تحقیقی در کشور است.

گزارش‌‌گر:  بلال خداداد

یافته های مرکز خبرنگاری تحقیقی پیک نشان می‎‌دهد که ۸۰ درصد بس‎‌های کمک شده به تصدی ملی بس افغانستان از چندین سال به‎‌این‌‎سو به‌‎دلیل مشکلات فنی متوقف و بیش‌تر جای‌‌دادهای مربوط به این تصدی غصب و یاهم به‎‌نام زمین سفید به شرکت های خصوصی واگذار شده‌‎است.

بر بنیاد اطلاعات به‌‎دست آمده، افزون‌‌‎بر واگذاری و غصب جای‎‌دادهای تصدی ملی‎‌بس در کم‎‌تر از دو دهه‌‎ی پسین، تنها ۲۰ درصد از موترهای این تصدی در پایتخت و برخی از ولایت‌‎های کشور، فعال یا نیمه‌‎فعال اند و باقی همه،‌ یا در ترمیم‎گاه‌‎ها و پارکینگ‌‎های تصدی متوقف‎‌اند و یاهم مانند آهن کهنه انبار شده‌‎اند.

بس‎‌هایی‎‌که به‌‎گفته‌‎ی مسوولان این تصدی، بین سال‌‎های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۸خ. ازسوی کشورهای هندوستان، پاکستان، جاپان، ایران و ایتالیا به سکتور ترانسپورت افغانستان کمک شده‌‎است.

رییس تصدی ملی‎‌بس، بهای هریک ازاین بس‎‌ها را، (صفرکیلومتر) بین ۳۰ تا ۳۶ هزار دالر خوانده‎‌است.

جایدادهای‎که غصب یا تبادله شده‌‎اند

حوزه‌‎ی دوم تصدی ملی‎‌بس به‌‎عنوان دومین توقف‌‎گاه عمومی ملی‎‌بس‎‎های شهری در منطقه‎‌ی خوشحال مینه‎‌ی ناحیه پنجم شهر کابل درسال ۱۳۶۴خ. ایجاد و تاسیس یافته‎‌است.

اکنون جای‌‎داد این حوزه به‎‌‎مساحت ۴۲ جریب زمین دارای تاسیسات و ساختمان‎‌های ۳۵ ساله در ناحیه پنجم شهر کابل، زیرنام «زمین سفید» به‌‌یک شرکت خارجی واگذار شده‌‎است.

در یک سند رسمی که ازسوی ریاست تصدی ملی‎‌بس به‌‎خبرنگار پیک ارایه شده‎‌است، جای‌‎‌داد این حوزه‌‌‎ی تصدی که شامل تاسیسات اداری و تخنیکی، ترمیم‎‌‌گاه‌‎های موتر و ساختمان‎‌های تجارتی و رهایشی در مساحت بیش‎‌از ۴۰ جریب زمین احاطه با خانه‌‎های رهایشی، دوکان‌‎ها و جاده‎‌ی عمومی مقابل سیلوی مرکزی شهر کابل می‌‎باشد؛ نوعیت این ملکیت «زمین سفید» درج شده‌‎است.

کاری‎‌که به‌‎گفته‌‎ی وحیدالله فرزه‌‎یی عضو انجمن حقوق‎‌دانان افغانستان، انتقال یا واگذاری هرنوع زمینی که قابل استفاده‌‎ی مالک آن باشد، برخلاف ماده‌‎ی ۶۴و۶۹ قانون زمین‎‌داری کشوراست.

محمد یونس امیری رییس تصدی ملی‎‌بس، می‌‎پذیرد که واگذاری و تبادله‌‎ی این جای‎‌داد در زمان پیش‎‌از ریاست وی دراین تصدی با موافقت وزارت‎‌های ترانسپورت و شهرسازی‌‎واراضی صورت گرفته و پاسخ‎‌گو هم، مسوولان ذی‎‌دخل هستند. وزارت ترانسپورت، گفته‎‌های رییس تصدی ملی بس را تایید کرد؛ اما وزارت شهرسازی و اراضی از گفت‌‎وگو دراین باره خود داری کرده‌‎است.

جای‌‎داد حوزه دوم تصدی که به‌‎گفته‌‎ی رییس این تصدی، هربسوه‌‎ی آن درحال‎‌حاضر تا دوصدهزار دالر ارزش دارد؛ پنج سال پیش براساس پیشنهاد وزارت شهرسازی و اراضی و مصوبه‌‎ی شماره ۹ و ۱۹ کابینه‎‌ی حکومت با موافقت وزارت ترانسپورت و تصدی ملی‎‌بس، به‎‌منظور ایجاد یک شهرک رهایشی به یک شرکت قطری به‎نام (الغرافه) داده شده‌‎است.

در حالی‎‌که ظاهرن کار ساختمان‌‎سازی برای شهرک شهدا توسط شرکت خصوصی قطری بالای این جایداد تصدی ملی بس جریان دارد؛ اما مسوولان این شرکت حاضر به گفت‌‎وگو نشده‌‎اند.

ریاست جمهوری نیز در پاسخ به پرسش‎‌های خبرنگار پیک، می‎‌گوید که انتقال زمین تصدی ملی‎‌بس براساس مصوبه‌‎ی شماره ۴۲ مورخ ۱۹/۱۲/۱۳۹۴خ و ماده‌‎ی ۶۲ قانون تدارکات، صورت گرفته‌‎است. اما این‎‌‌که چرا این جایداد زیرنام زمین سفید انتقال یافته و سرنوشت تصدی ملی‎‌بس چه خواهد شد؟ جزییات بیش‌‎تر نداده‎‌است؛ اما رییس تصدی ملی‌‎بس انتقال و تبادله‌‎ی جای‎‌داد این تصدی را، ضربه‌‎ی سنگینی بر پیکر نیمه‌‎کاره‌‎ی این تصدی دانسته و می‌‎پذیرد که تاهنوزهم نتوانسته‌‎اند همه‌‎ی موترهای فعال وغیرفعال، ماشین‌‎ها و تجهیزات این جای‌‎داد را به‌‎مکان بدیل آن که به‌‎مساحت بیش‎‌از ۵۰ جریب زمین در منطقه‌‎ی پُل حسن‎‌خان ناحیه هفتم شهر کابل داده شده‎‌است، جابه‌‎جا کنند.

یک تن از کارمندان حوزه دوم تصدی ملی‌‎بس که نمی‌‎خواهد ازوی نام بُرده شود، به‌‎خبرنگار پیک می‌‎گوید که موترهای نیمه فعال و غیرفعال این حوزه در مکان جدید، چنان به‌‎شکل بی‎‌رویه انتقال و جابه‌‎جا شده که دیگر قابل استفاده نخواهند بود.

این کارمند بااشاره به هنگرهای کلان در صحن این جای‎‌داد، ابراز تآسف نموده، می‌‎افزاید: (این ورکشاپ‌‎ها که تقریبن به‌‎ارزش دومیلیون دالر ساخته شده، امروز انتقال‌‎شان کلان‎‌ترین خساره‎‌ی هنگفتی‎‌ست به‎‌این تصدی که تا چندین سال‌‎هم جبران نخواهد شد .)

ازسوی دیگر، جمعه‌‎خان معتمد موترهای انتقال‌‎یافته به مکان جدید (پُل حسن‌‎خان) می‌‎گوید؛ که با یک تفنگ شکاری و دو مرمی، از دوصد موتر نگهبانی می‎‌کند؛ اما شبی نیست که پرزه و سامان و تایر موترها دزدی نشود.

او می‌‎گوید؛ که مسوولیت خودرا انجام داده و چندین‌‎بار به مسوولان حوزه و تصدی و وزارت، موضوع را اطلاع‌‎رسانی کرده؛ اما هیچ اقدامی تاکنون صورت نگرفته‌‎است.

رییس تصدی هم می‌‎پذیرد که درچنین حالت انتقال و جابه‌‎جایی، خساره و عقب‌‎گرد سنگینی را متحمل شده‎‌اند.

به‎‌گفته‎ وی؛ افزون‎‌براین همه چالش‌‎ها و دشواری‌‎ها، از دو دهه به‌‎این‌‎سو بیش‎‌تراز ۲۰هزار مترمربع زمین حوزه‌‎ی سوم این تصدی در منطقه‎‌ی خواجه‎‌بُغرای ناحیه یازدهم شهر کابل، ازسوی مردم محل غصب و خانه‌‎های رهایشی آباد شده‎‌است. هم‎‌چنان به‎‌ارزش دو نیم میلیون دالر جای‌‎داد این تصدی در ناحیه سوم شهرکابل نیز، تاهنوز در تصرف غاصبان قرار دارد.

از هر پنج موتر ملی‌‎بس، تنها یکی فعال‎‌است

بربنیاد معلومات و داده‌‎های مسوولان تصدی ملی‎‌بس، از مجموع ۱۰۴۹ موتر ثبت و راجستر این تصدی، ۹۶۴ موتر آن بین سال‌‎های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۸خ. کُمک شده‌‎است.

درحال‌‎‌حاضر، ازاین میان تنها ۱۰۲ موتر ملی‌‎بس در پایتخت و ۱۱۹ موتر دیگر در برخی‌‌‎از ولایت‌‎های کشور، فعالیت دارند و باقی همه غیرفعال، تخریب و یا به‌‎شکل بی‎‌رویه و مانند آهن کهنه در توقف‎‌گاه‌‎های تصدی انبار شده‌‎اند.

نبود افراد مسلکی، توان‌‎مندی‌‎های مالی و تخنیکی و بی‌‎توجهی راننده‌‎ها و شهروندان، از مهم‌‎ترین عوامل تخریب، عوارض و غیرفعال ماندن این بس‌‎ها خوانده شده‎‌است.

رییس تصدی می‌‎گوید که برخی پرزه‌‎جات موجود در دیپوهای تصدی برای ترمیم ۳۵۰ موتر غیرفعالی‌‎است که ازسوی کشور هندوستان کمک شده‌‎است.

به‎‌گفته آقای امیری، نیمی از این کمک‌‎های رسیده به‌‎ارزش یک‌‎ونیم میلیون دالر که همه پرزه‌‎جات موترهای (تاتا) ساخت هندوستان می‎‌باشد، یک سال پیش انتقال یافته و در گُدام‎‌های تصدی جابه‌‎جا شده‌‎است؛ اما این پرزه‌‎ها به‌‎دلیل مکمل نبودن قابل استفاده نیست.

وی می‎‌افزاید که نیم باقی‌‎مانده‌‎ی کمک‌‎های وعده شده، ضمن تماس‌‎های مکرر با وزارت ترانسپورت و سفارت هند در کابل، هنوزهم به‎‌این تصدی نرسیده‌‎است.

تلاش‌‎های خبرنگار پیک به‎‌‌منظور تماس و پرسش دراین باره با شرکت قراردادی هندی که مسوولیت انتقال این کمک‌‎ها را برعهده دارد، بی‎‌نتیجه ماند و سفارت هند در کابل نیز به ایمیل خبرنگار پیک پاسخ نداد.

وزارت ترانسپورت به‌‎عنوان امضاکننده‌‎ی متن قرارداد و تفاهم‌‎نامه‌‎ی کمک سه میلیون دالری کشور هند به تصدی ملی‌‎بس نیز دراین باره چیزی نمی‎‌گوید.

به‎‌گفته‌‎ی مسوولان تصدی ملی‎‌بس، کشور هند اگرچه متعهد شده‌‎است که یک هزار بس جدید را به‌‎این تصدی کمک خواهد کرد؛ اما این کمک‎‌ها مشروط بر تکمیل پروسه‌‎ی ترمیم ۳۵۰ موتری خوانده شده‌‎است که با رسیدن ۵۰ درصد پرزه‏‌جات باقی‌‎مانده، ترمیم خواهند شد.

بااین‌‎حال، نبود سیستم منظم ترانسپورتی در شهرهای افغانستان، یکی از مشکلات اساسی شهروندان کشور به‌‎حساب می‎‌رود.  برخی از شهریان کابل به‌‎این باوراند که تصدی ملی‌‎بس، حتا به یک برچهارم حصه‌‎ی نیازمندی ترانسپورت شهروندان کشور رسیدگی نمی‌‎تواند و توانایی رقابت با سکتور خصوصی را نیز ندارد.

زرمینه باشنده‌‎ی ناحیه چهارم شهر کابل می‎‌گوید: (راستش هرصبح و شام که وقت رفت‌‎وآمدم به‎‌خانه و محل کارم است، موتر ملی‎‌بس را هیچ نمی‌‎بینم، چون همیشه در بس‌‎های کاستر و تونس می‌‎روم .)

برخی دیگر از شهروندان و آگاهان امور نیز، به‌‎این باوراند که مبارزه‎‌ی جدی با فساد، گماشتن افراد مسلکی و اهل کار و هم‌‎چنان تقویت و خودکفایی تصدی ملی‌‎بس، از مواردی‌‎اند که تحقق آن‌‎هم در کوتاه‌‎مدت به‌‎دور از تصور خواهد بود.

پیش ازاین‌‎هم دولت افغانستان متعهد شده‎‌است که با تغییر تصدی ملی‌‎بس به شرکت مسافربری ملی‎‌بس و اکمال صدها بس جدید از بودجه‌‎ی ملی برای تنظیم ترانسپورت شهری، این وضعیت بهبود خواهد یافت.

هزاران سال قبل در شمال ولایت هرات شهری بنام کهندژ( قهندز ) وجود داشت که به قول سیفی، این شهر را بخت النصر، پنجصد سال قبل از شهر قدیم هرات و بعد از قلعه اختیار الدین، آباد کرده است. بعضی مورخین هم بنای آن را بنام "خورنوش حاکم عصرمنوچهر" نسبت میدهند و مسلم است که کهندژ، قبل از شهر قدیم هرات بنا شده است. کهندژ، قرنها در پهلوی شهر هرات، با ترقی یا انحطاط، مواجه بوده و روایت است که در صدر اسلام، یعنی در حدود قرن اول هجری، شهر کهندژ هزار و پنجصد سرای(منزل نشیمن)، هشت مسجد جامع، نهصد مسجد و دوکان، چهل حوض و هژده حمام داشته و در عین حال پرورشگاه و اقامت گاه بسی از عالمان و عارفان بوده است، که از جمله میتوان از پیر هرات، حضرت خواجه عبدالله انصاری رح( ۳۹۶-۴۸۱ ) که در کهندژ تولد و تربیت یافته است، نام گرفت. در قرن ششم در فتنه ملا حده، تخریباتی درین شهر رخ داده و در هجوم وحشیانه قوای چنگیزی( ۶۱۷ ) بکلی محو و منهدم شده است. کهندژ در قرون اخیر تدریجا" هموار شده و اراضی آن تحت زرع در آمد، اما بعضی حصص مرتفع، باز هم بصورت تپه های بلند باقی مانده که به مصرخ و تل قطبیان شهرت یافته بود، ولی درین دهه های اخیر، از آن تپه ها هم اثری نیست و در عوض، خانه ها و آبادی های زیادی در اطراف آن، به مشاهده میرسد.

*

*

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

Top