خبرگزاری کهندژ در تفاهم با اتحادیه ملی ژورنالیستان افغانستان در هرات و هم پیمان شدن با شماری از رسانه های داخلی کشور، جهت حمایت از ژورنالیزم تحقیقی از این برنامه پشتیبانی می نماید.

خبرگزاری کهندژ پس از این گزارش های تحقیقی رسانه های هم پیمان در این برنامه را با ذکر منبع و مالکیت امتیاز آن مربوط به رسانه و خبرنگاری که موضوع را تحقیق کرده است، از طریق خبرگزرای کهندژ بازپخش می نماید.

تمام امتیازات و مسوولیت گزارش های تحقیقی بازپخش از طریق خبرگزاری کهندژ مربوط به رسانه و خبرنگارانی که موضوع را تحقیقی کرده اند، میباشد و هدف از این اقدام حمایت و پشتیبانی از ژورنالیزم تحقیقی و رشد خبرنگاری تحقیقی در کشور است.

گزارش: سمیه ولی‌زاده

بانک جهانی، براساس درخواست حکومت وعده سپرد که در چارچوب برنامه‌ی دسترخوان ملی ۲۴۴ میلیون دالر را به هدف حمایت از خانواده‌های متضرر در جریان ویروس کرونا به افغانستان کمک کند.
کلیدگروپ، ارقامی را که از اداره‌های احیا و انکشاف دهات ولایت‌های غربی افغانستان به‌دست آورده نشان می‌دهد که از رقم ذکرشده، ۵۵۴ میلیون افغانی به حساب شوراهای قریه‌های ولایات حوزه غرب واریز شده‌است.
بربنیاد معلومات منابع محلی، ۲۲۰ شورای قریه‌ در هرات، مبلغ ۱۵۰ میلیون افغانی، ۱۳۲  شورا در فراه، مبلغ ۱۴۶ میلیون و ۳۰۰ هزار افغانی، ۶۳ شورا در ولایت غور، ۱۴۵ میلیون و ۲۷۴ هزار افغانی و حدود ۳۰ شورای قریه در بادغیس، مبلغ ۱۰۰ میلیون افغانی پول برنامه‌ی دسترخوان ملی را دریافت کرده‌اند.
گفته می‌شود که برنامه‌ی دسترخوان ملی در دو مرحله در سراسر افغانستان تطبیق می‌گردد که مرحله‌ی نخست آن از ماه قوس شروع شده‌است.
منابع محلی می‌گویند که شوراهای قریه‌ها، خانواده‌های مستحق را به اداره‌های انکشاف دهات ولایات معرفی و این اداره‌ها در یک سروی، ۹۰درصد خانواده‌های مستحق ساکن در قریه‌ها را شناسایی و ثبت می‌کنند.
طبق معلومات اداره‌های احیا و انکشاف دهات ولایات غربی افغانستان، پس از این، پول برنامه‌ی دسترخوان ملی به حساب اعضای شوراهای‌ قریه‌ها واریز و توسط آنان بسته‌های کمکی خریداری و به خانواده‌های مستحق توزیع می‌شود.
گفته می‌شود که در جریان تطبیق برنامه‌ی همبسته‌گی ملی در هر قریه یک شورا تشکیل شده که اعضای آن ملا امام مسجد، ارباب قریه و سه الی چهار تن از متنفذان قوم هستند.
روسای اداره‌های انکشاف دهات ولایات حوزه‌غرب می‌گویند که جهت خریداری بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی توسط سکتور خصوصی نیز یک بانک غذایی در هر قریه ایجاد شده‌است.
به گفته‌ی منابع محلی، هر بسته‌ی کمکی این برنامه، معادل ۵۰ دالر آمریکایی که حدود ۴۰۰۰ افغانی می‌شود، جهت خریداری یک کیسه برنج، آرد، لوبیا، روغن و صابون در نظر گرفته شده‌است.
براساس ارقامی که کلیدگروپ از اداره‌های انکشاف دهات ولایات حوزه غرب به‌دست‌ آورده‌است، از شروع برنامه‌ی دسترخوان ملی تا اوایل ماه حوت امسال، برای بیش از ۸۷ هزار خانواد‌ه‌ی مستحق ساکن در قریه‌های ولایات این حوزه، بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی توزیع شده‌است.
اکنون برخی از اعضای شوراهای ولایتی از شیوه‌ی توزیع بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی انتقاد کرده بیان می‌کنند که پول این برنامه بیش‌تر به جیب اعضای شوراهای قریه‌ها می‌رود.
محمدسردار بهادری، یکی اعضای شورای ولایتی هرات می‌گوید که برخی از خانواده‌های مستحق ساکن در قریه‌ها، بارها در جلسات و به‌صورت انفرادی از روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی شکایت نمودند.
محمدسردار بهادری، عضو شورای ولایتی هرات، اداره‌های محلی را در راستای تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی به ضعف مدیریت و عدم نظارت متهم کرده بیان می‌کند که این چالش‌ها سبب شده تا بسیاری از اعضای شوراها پول این برنامه را به جیب بزنند.
بهادری، از اداره‌های محلی می‌خواهد که به هدف کمک‌رسانی به مردم یک شیوه‌ی منظم را برای توزیع بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی روی دست گیرند.
در همین‌حال، شماری از ساکنین قریه‌های حوزه غرب هم از چه‌گونه‌گی روند توزیع بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی شاکی‌اند.
گل‌احمد، یکی از ساکنین ولسوالی پشتون‌زرغون هرات در مصاحبه به کلید می‌گوید که برخی از اعضای شوراها خویشتن‌داری می‌کنند و به همین دلیل به خانواده‌های مستحق بسته‌های کمکی این برنامه توزیع نمی‌شود.
شریف احمد، یکی از ساکنین ولسوالی‌ فارسی هرات به کلید بیان می‌کند، در تمامی این ولسوالی برای ۶۰ خانواده‌ی مستحق بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی توزیع گردیده، اما بعد از مدتی این برنامه متوقف شده‌است.
وی، شوراهای قریه‌ها را به فساد مالی متهم کرده، تاکید دارد که از پول برنامه‌ی دسترخوان ملی را بیش‌تر اعضای این شوراها مستفید می‌شوند.
به گفته، شریف‌احمد، اکنون اعضای شوراها در ولسوالی فارسی به بهانه‌ی تهدیدات امنیتی روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی را متوقف نموده‌اند.
در همین‌حال وزارت احیاء و انکشاف دهات در صحبت با کلید تایید می‌کند که در برخی از قریه‌ها اعضای شوراها از پول دسترخوان ملی سوءاستفاده کرده؛ اما از ارائه جزییات در این مورد خودداری می‌کنند.
این در حالی‌ست که اداره‌های انکشاف دهات در ولایات غربی افغانستان از شفافیت این برنامه اطمینان می‌دهند.
اوبه، پشتون زرغون، فارسی، زنده‌جان و کرخ از ولسوالی‌های ناامن هرات عنوان می‌شود که تحت پوشش برنامه‌ی دسترخوان ملی نیز قرار گرفتند.
فرید عظیم رییس احیاء و انکشاف دهات ولایت هرات به کلید می‌گوید که تا کنون شکایتی از وجود فساد مالی و عدم شفافیت پروسه‌ی تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی ثبت نشده‌است.
او تاکید می‌کند، هر نوع شکایت از عدم شفافیت برنامه‌ی دسترخوان ملی به این اداره ارجاع شود به گونه‌ی جدی به آن رسیده‌گی خواهد شد.
به گفته‌ی رییس احیاء و انکشاف دهات هرات، تا کنون به بیش از ۳۷ هزار خانواده‌ی ساکن در ۲۲۰ قریه به ارزش ۱۵۳ میلیون افغانی بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی توزیع گردیده‌است.
از سویی هم، فرید عظیم، رییس احیا و انکشاف دهات ولایت هرات می‌گوید که تهدید طالبان در ولسوالی کرخ مانع تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی شده‌است.
وی تاکید دارد که در پنج ولسوالی دیگر؛ به دلیل تاخیر ارسال بودجه از مرکز روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی به سکته‌گی مواجه شده‌است.
فرید عظیم تصریح می‌کند که طالبان به هدف اخاذی از برنامه‌ی دسترخوان ملی اعضای شوراها را تهدید می‌کنند.
سیدوحید قتالی، والی هرات هم تهدیدات امنیتی را در راستای تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی تایید می‌کند.
قتالی تاکید می‌کند که اخیراً از عدم شفافیت روند توزیع کمک‌های برنامه‌ی دسترخوان ملی و تهدیدات امنیتی در زمینه‌ی تطبیق این برنامه شکایت‌های شفاهی ثبت شده که به زودی از سوی اداره‌ی محلی به آن چالش‌ها رسیده‌گی خواهد شد.
شهرک، لعل و سرجنگل و تولک ولایت غور از جمله ولسوالی‌هایی می‌باشند که خانواده‌های مستحق ساکن در این ولسوالی‌ها باید از بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی مستفید می‌شدند؛ اما کلید گروپ دریافته که روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی در ولایت غور یک ماه پیش متوقف شده‌است.
با این وجود، شماری از اعضای شورای ولایتی غور هم از روند تقسیم بسته‌های کمکی این برنامه به خانواده‌های نیازمند راضی نیستند.
فضل‌الحق احسان، رییس شورای ولایتی غور می‌گوید که در برخی از قریه‌ها شماری از خانواده‌ها بیش‌تر از یک الی پنج بار بسته‌های کمکی دسترخوان ملی را به دست آورده‌‌اند.
اما تاج‌محمد زلال، رییس احیاء و انکشاف دهات ولایت غور از شفافیت روند تطبیق این برنامه سخن زده، می‌گوید که پیش از تهدید طالبان، از میان ۵۰۰ قریه شامل دور نخست برنامه‌ی دسترخوان ملی به چهار هزار و ۹۲۲ خانواده‌ی ساکن ۶۳ قریه به ارزش بیست میلیون و ۳۱۸ هزار افغانی، بسته‌های کمکی این برنامه تقسیم شده‌است.
نورمحمد کوهنورد، والی غور از عدم شفافیت برنامه‌ی دسترخوان ابراز نظری نمی‌کند؛ اما به کلید گفت: شورای کویته پاکستان به طالبان محلی در ولایت غور دستور توقف برنامه‌ی دسترخوان ملی را داده‌است.
به گفته‌ی وی، طالبان به کارمندان این برنامه هشدار داده‌اند، در صورت عملی‌شدن این برنامه آنان را از بین خواهند برد.
والی غور تصریح می‌کند که اکنون تلاش‌ها برای حل این مشکل ادامه دارد.
کلیدگروپ از ولایت بادغیس دریافته‌است که ساکنین قریه‌های ولسوالی‌های جوند و مقر این ولایت در دور نخست برنامه‌ی دسترخوان ملی، بسته‌های کمکی را باید دریافت می‌نمودند؛ اما تا کنون بسته‌های کمکی این برنامه تنها در ولسوالی مقر رسیده‌است.
حسام‌الدین شمس، والی بادغیس می‌گوید که ولسوالی جوند از سوی طالبان در محاصره‌ی اقتصادی قرار دارد و تا کنون سروی جهت شناسایی خانواده‌ها هم صورت نگرفته‌است.
به گفته‌ی وی، در دور نخست برنامه‌ی دسترخوان ملی قرار شد که برای ساکنین مستحق ۷۵ قریه از ولسوالی‌های مقر و جوند بسته‌های کمکی تقسیم گردد که از این میان فقط برای ساکنین ۲۵ الی ۳۰ قریه بسته‌های کمکی توزیع شده‌است.
شمس تاکید دارد که تنها در ۲۵ الی ۳۰ قریه ولسوالی مقر برای ۱۰ هزار خانواده‌ی مستحق بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی به ارزش بیش از ۱۰۰میلیون افغانی توزیع شده‌است.
با این وجود، والی بادغیس تاکید دارد که طالبان مسلح در تلاش‌اند که برنامه‌ی دسترخوان ملی را سبوتاژ نمایند؛ اما نظارت و مدیریت اداره‌ی محلی مانع پدیدارشدن این معضل شده‌است.
مرحله‌ی نخست برنامه‌ی دسترخوان ملی، در ولایت فراه در ۱۷۱ قریه‌ مرکز شهر و ولسوالی پرچمن این ولایت در نظر گرفته شده‌است.
جان‌ آغا نوین، رییس احیا و انکشاف دهات فراه بیان می‌کند که برای ۳۵ هزار خانواده‌ی ساکن در ۱۳۲ قریه‌ی مرکز این ولایت، بسته‌های کمکی توزیع گردیده که معادل ۱۴۶ میلیون افغانی می‌شود.
وی می‌گوید که در ولسوالی پرچمن برای شناسایی خانواده‌های مستحق هنوز روند سروی ادامه دارد و به همین خاطر روند توزیع بسته‌های کمکی هم متوقف شده‌است.
تاج‌محمد جاهد، والی فراه می‌گوید که اداره‌ی محلی تلاش می‌کند که به صورت عادلانه و شفاف برنامه‌ی دسترخوان ملی در سراسر فراه تطبیق شود.
وزارت احیا و انکشاف دهات تایید می‌کند که در برخی از مناطق شکایت‌های مبنی بر عدم شفافیت برنامه‌ی دسترخوانی ملی وجود دارد.
فریدون آژند، سخنگوی این وزارت تاکید دارد که برخی شکایت‌های ثبت شده‌است که نشان‌دهنده‌ی سوءاستفاده‌ی پول دسترخوان ملی توسط اعضای شوراهای قریه‌ها می‌باشد.
آژند، از ارایه جزییات بیش‌تر در این مورد خودداری می‌کند.
سخنگوی وزارت احیا و انکشاف دهات می‌افزاید که از طریق این برنامه برای ساکنین ۱۲هزار قریه در ۱۲۳ ولسوالی به هزینه‌ی ۲۴۴ میلیون دالر آمریکایی بسته‌های کمکی برنامه‌ی دسترخوان ملی در نظر گرفته شده‌است.
وی علاوه می‌کند که برای ۲۹۴ هزار و ۷۳۰ خانواده‌ی ساکن در دو هزار و ۳۰۹ قریه بسته‌های کمکی این برنامه تقسیم شده‌است.
فریدون آژند، سخنگوی این وزارت به کلید می‌گوید که به دلیل تاخیر تصویب سند بودجه سال مالی ۱۴۰۰ روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوان ملی متوقف شده‌است.
آژند تاکید دارد که به زودی روند توزیع بسته‌های کمکی این برنامه شروع خواهد شد.
سخنگوی وزارت احیا و انکشاف دهات خاطرنشان می‌سازد که از طریق این برنامه به هیچ گروهی باج داده نمی‌شود و به گونه‌ی شفاف بسته‌های کمکی آن توزیع خواهد شد.
با این همه، شماری از اعضای ولسی جرگه، روند تطبیق برنامه‌ی دسترخوانی را نوعی تخطی می‌پندارند.
سیدعظیم کبرزانی، منشی کمیسیون مالی و بودجه ولسی جرگه به کلید می‌گوید که برنامه‌ی دسترخوانی ملی از سوی این جرگه متنفی شده‌است.
وی علاوه می‌کند که در ماده‌ی ۳۵ سند بودجه سال مالی پیش‌ رو، صلاحیت تنقیص بودجه غیراختیاری از وزارت مالیه سلب گردیده‌است.
کبرزانی تاکید دارد که برنامه‌ی دسترخوان ملی در سند بودجه سال مالی ۱۴۰۰ جای داده نشده‌است.
گفتنی‌ست که پیش از این پروژه‌های برنامه‌ی همبسته‌گی ملی و میثاق شهروندی هم در برخی از مناطق ولایات حوزه غرب به خاطر اخاذی طالبان، تهدیدات امنیتی و وجود فساد مالی به مشکل مواجه شده بود و میلیون‌ها دالر پول این پروژه‌ها نیز حیف‌ومیل گردیده بود.