(به بهانة تعلیق بورسیه‌های تحصیلیِ پاکستان)

در پی انتقاداتِ تند سران حکومت وحدت ملی از سیاست‌های جنگ‌طلبانة اسلام آباد در قبال افغانستان، سفارت پاکستان در کابل در اقدامی واکنش‌آمیز اعلام کرد که بورسیه‌های تحصیلیِ این کشور برای دانشجویان افغان تا زمان نامعلومی معلق شده است.

پیشتر در نهمین نشست مشترک همکاری‌های اقتصادی میان افغانستان و پاکستان، اسلام آباد به کابل وعده داده بود که سه هزار بورسیة تحصیلی در اختیار دانشجویان افغان قرار خواهد داد.

در حالی‌که خبر تعلیق این بورسیه‌ها موجب نگرانیِ محصلانِ متقاضی و علاقه‌مند که قبلاً برای استفاده از این فرصت ثبت‌نام کرده بودند، شده است، شماری از صاحبنظران این مسأله را مهم تلقی نمی‌کنند و معتقدند که حتی اگر پاکستان در نهایت این بورسیه‌ها را لغو هم بکند، افغانستان چیز زیادی از دست نمی‌دهد.

واقعیت این است که پاکستان طی سالیانِ متمادی در روابط خود با افغانستان صادق نبوده است و هیچگاه به وعده‌ها و تعهدات خویش عمل نکرده است. اسلام‌آباد بارها تحت تأثیر فشارهای بین‌المللی تعهد سپرد تا جلو فعالیت‌های تروریستی طالبان و شبکة حقانی را که از خاک و امکانات این کشور برای بر هم زدنِ امنیت افغانستان استفاده می‌کنند، بگیرد، اما هیچگاه این تعهدات به منصة اجرا پیاده نشد و سیاستِ کمک به گروه طالبان جایگاه خود را در صدر اهداف استراتژیک پاکستان حفظ کرد.

سران و رهبران حکومت فعلی و قبلی در افغانستان بارها تلاش کردند تا پاکستان را اقناع کنند که سیاست خارجی خود در ارتباط با افغانستان را، بر اساس فرصت‌های اقتصادی تنظیم کند، نه نگرانی‌های امنیتی. اما علی‌رغم وعده‌های پی در پی، مقامات پاکستانی هیچگاه موضعگیریِ سنتیِ خویش در قبال افغانستان را متحول نساختند و به طور روزافزونی از فعالیت‌های تروریستی طالبان علیه دولت و ملت افغانستان حمایت کردند.

پیشینة تعاملِ پاکستان با مسائل افغانستان نشان می‌دهد که انتظار حسنِ نیت و خیررسانی و همکاری از حکومت آن کشور، انتظاری تحقق‌نیافتنی است و افغان‌ها باید نهایتِ تلاش خویش را به خرج دهند تا از گزندِ شرارت‌های اسلام آباد در امان بمانند.

با درنظرداشتِ این نکته، تعلیق و یا حتی لغو بورسیه‌های تحصیلیِ پاکستان مایة نگرانی و دلمشغولی زیادی نیست و در درازمدت به نفع افغانستان می‌باشد، زیرا که بعید نیست که پاکستان با استفاده از این بورسیه‌های تحصیلی، نیروهای حافظ منافع خود را پرورش دهد و کدرهای سیاسی، اداری و علمی همسو با اهداف استراتژیک اسلام‌آباد را به دستگاه حکومتی افغانستان تزریق کند.

اما آنچه در کوتاه‌مدت نگران‌کننده و دغدغه‌آفرین است، سرنوشت دانشجویانی است که قبلاً برای احراز بورسیه‌های تحصیلی در پاکستان ثبت نام کرده اند و به امید تحصیل در مجامع آکادمیک آن کشور دل خوش نموده اند.

گفته می‌شود که تعداد کسانی که به این منظور ثبت نام کرده اند بالغ بر شش‌هزار نفر می‌باشد و این رقم اندکی نیست و وزارت تحصیلات عالی وظیفه دارد که برای رفع نگرانی‌ها و سرگردانی‌های آنان تدابیری اتخاذ کند.

در نخستین اقدام، وزارت تحصیلات عالی باید پیگیری وضعیت این دانشجویان را در اولویت قرار دهد و در هماهنگی با وزارت خارجه، با سفارتخانه‌های سائر کشورها وارد تماس و گفت‌وگو شود و برای آنان بورسیه‌های جایگزین و بدیلی را جذب و جستجو کند.

در اقدامی عاجل‌تر و عملی‌تر، وزارت تحصیلات عالی می‌تواند این دانشجویان را به پروسة امتحان بورسیه‌های تحصیلیِ سائر کشورها دخیل سازد و در صورت تثبیت اهلیت، شرایط و شایستگی‌های لازم، زمینة تحصیلِ آنان در دیگر کشورها را فراهم آورد

آن عده از دانشجویانی هم که نمی‌توانند در امتحان تثبیت اهلیت و شایستگی کامیاب شوند؛ فرصت دارند که در مراکز و مجامع علمیِ داخل کشور به ادامة تحصیل بپردازند و به پاکستان و بورسیه‌هایش بگویند که: «ما را به خیر تو امید نیست، شرمرسان».!